Lấy doanh nghiệp làm trung tâm để phát triển khoa học công nghệ đáp ứng yêu cầu hội nhập. 

Nhu cầu đổi mới công nghệ tăng

Qua thực tế khảo sát, nói về thực trạng, nhu cầu đổi mới công nghệ hiện nay của doanh nghiệp Việt Nam, ông Tạ Việt Dũng, Cục trưởng Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: Nhu cầu tư vấn, đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp Việt Nam ngày càng tăng. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước xác định nhập khẩu công nghệ phục vụ hoạt động đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp trong nước cần được ưu tiên , do đó, việc hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam đã diễn ra mạnh mẽ. Các hoạt động kết nối cung – cầu công nghệ thông qua Chợ công nghệ diễn ra hàng năm cũng có sự tăng trưởng và phát triển đáng kể.

Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ trình Chính phủ phê duyệt một số chương trình nhằm thúc đẩy hoạt động tìm kiếm và chuyển giao công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam. Bên cạnh đó, Cục Ứng dụng và Phát triển Công nghệ tập trung điều tra và khảo sát để nắm bắt những nhu cầu đổi mới công nghệ của doanh nghiệp dưới các hình thức điều tra trực tiếp hoặc gián tiếp để hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Cục hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế của Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Đức, Cộng hòa Séc... để tìm kiếm, lựa chọn các công nghệ phù hợp với nhu cầu và năng lực tiếp thu công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam. Trên cơ sở đó, giới thiệu nhiều công nghệ để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận, tìm kiếm hợp tác, đổi mới công nghệ để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, sản phẩm.

Cũng theo ông Tạ Việt Dũng, nhu cầu đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ tập trung vào thay đổi một phần công nghệ hoặc quy trình công nghệ. Do vậy, các doanh nghiệp Việt Nam có nhu cầu tư vấn kỹ thuật đổi mới công nghệ lớn hơn so với các nước phát triển. Thời gian tới, để hỗ trợ các doanh nghiệp tư vấn đổi mới công nghệ, Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ sẽ thúc đẩy hợp tác toàn diện với các tổ chức quốc tế, đặc biệt chú trọng đến các hoạt động chia sẻ, khai thác dữ liệu về nguồn cung công nghệ, phân tích, đánh giá, lựa chọn những công nghệ phù hợp với nhu cầu đổi mới công nghệ hiện nay của các doanh nghiệp Việt.

Đánh giá về đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp Việt Nam và những định hướng đổi mới công nghệ, ông Trần Quốc Thắng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án FIRST về hoạt động đổi mới sáng tạo khoa học và công nghệ cho biết: Thực tế chứng minh, việc đầu tư vào đổi mới công nghệ sẽ đem lại những giá trị gia tăng cho sản phẩm cũng như hiệu quả xã hội to lớn nhưng hiện cả nước mới có khoảng 10% doanh nghiệp chú trọng đầu tư vào nghiên cứu triển khai (R&D). Tuy nhiên, để thực hiện kỳ vọng đổi mới công nghệ để tạo ra những sản phẩm mới, tăng giá trị gia tăng của sản phẩm chiếm lĩnh thị trường cần có sự liên kết giữa doanh nghiệp với các nhà nghiên cứu và sáng tạo khoa học và công nghệ như các viện, trường… Hiện nay ở Việt Nam đã bắt đầu xuất hiện làn sóng khởi nghiệp bằng khoa học và công nghệ, đây là mô hình mà các nhà khoa học, doanh nghiệp cùng hội tụ.

Cơ chế, chính sách đã hỗ trợ đổi mới

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Phạm Công Tạc cho biết: Trong hơn 10 năm qua, được sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tham mưu để hình thành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật khá đồng bộ, tạo hành lang pháp lý để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đổi mới công nghệ như: Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Công nghệ cao, Luật Năng suất và chất lượng, Luật Chuyển giao công nghệ.... Bộ Khoa học và Công nghệ đang tập trung soạn thảo, đề xuất để Quốc hội xem xét sửa đổi, hoàn thiện Luật Chuyển giao công nghệ để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong thời kỳ mới, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của doanh nghiệp, lấy doanh nghiệp là trung tâm của hoạt động đổi mới sáng tạo.

Ông Trần Quốc Thắng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án FIRST về hoạt động đổi mới sáng tạo khoa học, công nghệ nhấn mạnh: Bộ Khoa học và Công nghệ nói chung và Dự án FIRST luôn coi trọng vai trò trung tâm của đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp và phát triển đội ngũ doanh nghiệp khoa học và công nghệ của Việt Nam. Để đẩy mạnh đổi mới sáng tạo ở doanh nghiệp, cần sự vào cuộc quyết liệt của các bên có vai trò thiết yếu, trước hết là bản thân doanh nghiệp với vai trò trung tâm của đổi mới sáng tạo, tiếp đến là tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, cơ sở đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cần thiết cho doanh nghiệp cùng các thiết chế hỗ trợ khác như ngân hàng thương mại, các quỹ hỗ trợ.

Doanh nghiệp cần chủ động nắm bắt các cơ chế, chính sách, tín hiệu của thị trường, nhạy bén với chuỗi giá trị, sản phẩm chủ lực trên thị trường trong nước và thế giới. Từ đó, chủ động thu hút, huy động sự tham gia của các viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức tín dụng để đổi mới công nghệ cũng như hình thành sự liên kết chặt chẽ, hiệu quả thông qua đổi mới sáng tạo hướng đến tạo ra và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa có sức cạnh tranh trên thị trường.

Dự án FIRST đã và đang tác động tới đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, góp phần đẩy mạnh chuyển giao tri thức, công nghệ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến, tháo gỡ các điểm nghẽn về công nghệ trong sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp Việt Nam không đổi mới công nghệ, doanh nghiệp Việt Nam không theo kịp với tốc độ phát triển công nghệ, điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt Nam sẽ mất tính cạnh tranh trong việc cạnh tranh toàn cầu.