Mô hình quản lý phát huy tính chủ động của doanh nghiệp

“Chính quyền cảng” là mô hình đang hoạt động hiệu quả ở nhiều nước trên thế giới, nhưng chưa từng được triển khai tại Việt Nam. Về bản chất, chính quyền cảng giống như một Ban quản lý (BQL) khai thác cảng biển, nhưng chỉ có thể áp dụng ở những cảng biển lớn, có vai trò quan trọng đối với phát triển KT - XH cả nước hoặc tiểu vùng.

Tại cuộc làm việc với thành phố Hải Phòng vào ngày 15-6-2016, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Công khẳng định, Cảng Lạch Huyện sẽ là cảng biển lớn nhất khu vực miền Bắc, với đầy đủ dịch vụ cần thiết của cảng quốc tế trung chuyển, vì vậy, cảng cần cơ chế quản lý đặc thù. Hướng Bộ GTVT là xây dựng chính quyền cảng tại đây, hoạt động như một BQL khai thác. Bộ GTVT sẽ kiến nghị Chính phủ cho áp dụng mô hình BQL khai thác Cảng Lạch Huyện.

Theo Bộ GTVT, dự kiến BQL khai thác cảng biển được chủ động đầu tư xây dựng cầu, bến cảng quy mô phù hợp căn cứ vào chủng loại tàu tiếp nhận, loại hàng hóa xếp dỡ và theo kế hoạch bảo đảm sự cân đối giữa cung và cầu; tổ chức đấu thầu rộng rãi cho tư nhân (trong và ngoài nước) thuê khai thác các cầu, bến cảng trong một khoảng thời gian nhất định, thường từ 20 - 30 năm. BQL có thể được phép giao đất cho nhà đầu tư xây dựng cầu, bến cảng và kinh doanh khai thác cảng biển trong một số năm nhất định và có chia sẻ lợi nhuận cho BQL khai thác cảng, đầu tư khu hậu cần cảng cho tư nhân thuê với phương thức như đối với cầu, bến cảng hoặc cấp phép cho tư nhân thuê đất để tự đầu tư xây dựng và khai thác; cấp phép đầu tư cho tư nhân thuê đất xây dựng các nhà máy, khu công nghiệp sản xuất, chế biến...

BQL khai thác cảng biển khi thành lập sẽ được chủ động quyết định đầu tư các cầu, bến cảng theo quy hoạch chi tiết đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Được công bố và thu các loại phí, lệ phí, giá dịch vụ trong khung phí, lệ phí, giá dịch vụ đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt…Việc “giao quyền” như vậy thực chất là cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho BQL khai thác cảng được chủ động trong hoạt động của mình để đưa ra những quyết định kịp thời, hiệu quả.

Gắn chặt chẽ với thành phố Hải Phòng

Theo Bộ GTVT, để BQL khai thác cảng Lạch Huyện hoạt động có hiệu quả không thể tách rời thành phố Hải Phòng, bởi Cảng Lạch Huyện hoàn toàn nằm trong địa giới hành chính của thành phố Hải Phòng và chịu mọi sự kiểm soát của chinh quyền địa phương, đặc biệt là về công tác bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông….Vì thế, thành phần hội đồng BQL khai thác cảng biển phải có sự tham gia của thành phố Hải Phòng. Giống như bộ phận “một cửa”, BQL khai thác cảng sẽ bao gồm đại diện các ngành chuyên môn, cơ quan quản lý Nhà nước về cảng biển, chính quyền địa phương và giải quyết theo thẩm quyền của địa phương.

Theo ông Hồ Kim Lân, Tổng thư ký Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, đặc điểm chung của cảng biển Hải Phòng và cả nước là quy hoạch không đồng bộ, manh mún. Để xóa bỏ thực trạng này, rất cần vai trò điều tiết của Nhà nước, thông qua cơ chế “chính quyền cảng” mới có đủ tư cách và thẩm quyền giải quyết triệt để những bất cập trong phát triển cảng biển hiện nay. Theo đó cần có lộ trình cải tiến sang cơ chế “chính quyền cảng” như thông lệ quốc tế, trong đó có sự tham gia của đại diện cơ quan quản lý Nhà nước.

Thành phố Hải Phòng là địa phương có nhiều cảng biển nhất cả nước, việc quản lý thông qua đúc rút kinh nghiệm từ xây dựng chính quyền Cảng Lạch Huyện sẽ mang lại tính chủ động, chuyên nghiệp và hiệu quả trong công tác quản lý cảng ở Hải Phòng nói riêng, trong cả nước nói chung. Cùng với cả nước, từng bước, BQL hay chính quyền Cảng Lạch Huyện sẽ dần hoàn thiện cơ sở pháp lý, tạo môi trường thu hút đầu tư phát triển và kinh doanh khai thác cảng biển. Đây có thể được xem như bước ngoặt quan trọng đưa cảng biển Việt Nam hội nhập sâu vào thông lệ ngành thương mại hàng hải thế giới, nhằm đưa đất nước trở thành một quốc gia mạnh về biển, giàu lên từ biển.