KỲ I: HỢP QUY LUẬT PHÁT TRIỂN

 Đô thị Hải Phòng phát triển về một bên sông như trước nay là đang quay lưng lại với con sông, không những không đẹp mà còn không tận dụng được cảnh quan thiên nhiên, không gian cây xanh, mặt nước thiên phú của dòng sông Cấm.

Thủy Nguyên là vùng đất cổ của Hải Phòng, có cảnh quan thiên nhiên đẹp là tiềm năng để khai thác phát triển đô thị tuyệt vời, không phải địa phương nào cũng có. Thời nhà Nguyễn, Hộ phủ Quảng Yên Lê Đức Dục đã đề xuất xây dựng tỉnh lỵ ở khu vực Núi Đèo và ven sông Cấm, nhưng không được vua Minh Mạng châp thuận vì sợ các quan lại Bắc Hà “nổi loạn”. Thời Pháp cũng có ý kiến đề xuất mở rộng cảng và thành phố Hải Phòng sang tả ngạn sông Cấm và sẽ có cầu treo để tàu vận tải vẫn thuận tiện xuôi ngược dòng sông.

Vùng Núi Đèo sẽ trở thành trung tâm nghỉ mát trên núi, có đường xe điện nối với Đồ Sơn, Đông Triều, Hòn Gai, Bãi Cháy, Hạ Long khép kín một vòng du lịch. Ngày 11-9-1887, Thống đốc Bắc Kỳ ra nghị định thành lập tỉnh Hải Phòng, các xã Tả Quan, Bính Động, Lâm Động và Lỗi Dương của huyện Thủy Nguyên được cắt nhập vào tỉnh Hải Phòng. Nhưng do chiến tranh xảy ra liên miên nên ý tưởng mở rộng đô thị Hải Phòng sang Bắc sông Cấm của người Pháp đã không được thực hiện.

Nay theo quy hoạch, Trung tâm hành chính - chính trị mới Bắc Sông Cấm có tổng diện tích 322,04ha, thuộc địa bàn các xã Dương Quan, Tân Dương và Hoa Động của huyện Thủy Nguyên: Phía Đông giáp khu đô thị - công nghiệp và dịch vụ Vsip Hải Phòng; phía Tây giáp tỉnh lộ 359; phía Nam giáp sông Cấm; phía Bắc giáp đường trục chính Đông Tây. Trung tâm hành chính - chính trị mới Bắc Sông Cấm là đô thị trung tâm cấp quốc gia và là trung tâm thương mại dịch vụ, văn hóa, cây xanh công viên, vui chơi giải trí của thành phố.

Về phân khu chức năng, Trung tâm hành chính - chính trị Bắc Sông Cấm gồm 4 khu chức năng chính và 6 khu chức năng phụ trợ. 4 khu chức năng chính gồm: khu hành chính - chính trị, khu đa chức năng, khu thương mại, khu cảnh quan mặt nước; 6 khu chức năng phụ trợ gồm: trung tâm văn hóa; khu ở cao tầng kết hợp khu đa chức năng; khu y tế và khu đa năng; khu trường học và khu ở sinh thái; khu thương mại và cảnh quan mặt nước; khu thương mại ven sông và khu ở kết hợp khu đa năng.

Tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan theo hướng hình thành hai trục không gian chính là Bắc - Nam và Đông - Tây và bố cục không gian tổng thể thấp dần về khu trung tâm hành chính - chính trị. Về phân vùng không gian gồm: Các công trình Trung tâm hành chính - chính trị; các trục phố chính và các điểm nhấn đô thị; các công trình thương mại, đa chức năng, khu ở; vùng cây xanh công viên, mặt nước. Khu Trung tâm hành chính - chính trị được bố cục tập trung dọc không gian theo hướng Bắc - Nam.

Các tuyến phố có các công trình điểm nhấn (các tòa nhà, công trình kiến trúc nhỏ, điêu khắc…), hệ thống cây xanh đường phố (cây xanh bóng mát, cây xanh tiểu cảnh) và hệ thống các trang thiết bị (biển báo, ghế nghỉ, đèn đường…) sẽ được nghiên cứu thiết kế để tạo ra các hình ảnh đặc trưng của từng phố. Không gian quảng trường trung tâm hài hòa với các khu vực chức năng xung quanh và đảm bảo cho các hoạt động sự kiện xã hội định kỳ và đột xuất.

Để tạo sự kết nối với khu đô thị cũ và tạo không gian mở cho từng khu chức năng cũng như toàn bộ khu đô thị mới Bắc Sông Cấm, các nhà quy hoạch thiết lập hai hệ thống công viên ven sông là công viên ven sông Trịnh và công viên ven sông Cấm. Các công trình điểm nhấn chính của Trung tâm hành chính - chính trị mới Bắc Sông Cấm là khối nhà Thành ủy - HĐND - UBND thành phố - Trung tâm hội nghị thành phố, khu nhà ở kết hợp với dịch vụ thương mại tiếp giáp công viên ven sông Trịnh cao khoảng 25 tầng và khu nhà đa chức năng cao 15 tầng…

Theo kiến trúc sư Võ Quốc Thái, Phó giám đốc Sở Xây dựng, Trung tâm hành chính - chính trị mới Bắc Sông Cấm sẽ là một đô thị đẹp, tư duy quy hoạch rất mạch lạc, chứng tỏ các tác giả đồ án quy hoạch có tầm nhìn xa, đã hình dung và đặt Trung tâm hình chính - chính trị của Hải Phòng vào đúng tầm vóc của nó trong tương lai. Các tác giả đồ án đặc biệt quan tâm đến không gian công cộng - nơi chia sẻ giá trị tiến bộ, giúp con người gắn bó với nhau hơn, tạo môi trường sống lành mạnh. Điều quan trọng các tác giả đồ án quy hoạch đã khắc phục được tình trạng sẵn sàng làm hài lòng mọi người nên đưa ra định hướng chung chung, chắp vá như thường mắc phải.

Cũng theo kiến trúc sư Võ Quốc Thái, quan niệm mới về quy hoạch của thế giới là coi quy hoạch là một quá trình chứ không phải là một sản phẩm. Và khâu thực hiện, quản lý quy hoạch cũng quan trọng  như khâu quy hoạch. Do đó, khi thực hiện, những gì chưa phù hợp với thực tiễn sẽ được xem xét điều chỉnh, không nhất thiết phải tuân thủ hoàn toàn. Quy hoạch theo cách này đặt ra mục tiêu để hướng tới. Cách phát triển đô thị Hải Phòng sang bờ bên kia sông Cấm là hướng đi tốt, Hải Phòng sẽ xây các cây cầu hiện đại, thẩm mỹ kết nối hai bờ sông.

Trần Phương